Կառավարությունը վառելիքի գնաճի համար երբևէ տնտեսական լուրջ հիմնավորում չի տվել. տնտեսագետ

Կառավարությունից տնտեսվարողներին մեսիջներ են ուղարկում, որպեսզի դիզվառելիքի, բենզինի գարնանային թանկացումները նախօրոք արդարացնելու հող նախապատրաստեն, համոզված է տնտեսագետը։
 
Հայաստանում վառելիքաէներգետիկ գները տնտեսությանը չեն արձագանքում և կառավարությունը դրանց համար երբևէ տնտեսական լուրջ հիմնավորումներ չի տվել։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում այս տեսակետը հայտնեց տնտեսագետ, Աուդիտորների պալատի նախագահ Նաիրի Սարգսյանը` անդրադառնալով դիզվառելիքի գնաճի տնտեսական հիմնավորմանն ու վառելիքի ներկրման լոգիստիկ խնդիրներին։
2023թ. հունվարին 2022թ. դեկտեմբերի համեմատ հանրապետությունում արձանագրվել է բենզինի և դիզելային վառելիքի՝ համապատասխանաբար 12.5% և 2.9% գնանկում, իսկ 2022թ. հունվարի համեմատ՝ բենզինի 23.9% գնանկում և դիզելային վառելիքի 11.0% գնաճ:
 
«Իշխանությունները գնաճը պատճառաբանում են միջազգային շուկաներում առկա գների փոփոխությամբ, ինչը չէր կարող ազդեցություն չունենալ հայաստանյան շուկայի վրա։ Բայց դա իրականությանը չի համապատասխանում, որովհետև նավթի մեկ բարելի գնի բարձրացումը մեկ լիտր վառելիքի ինքնարժեքի մեջ տեսակարար կշռի առումով մեծ ցուցանիշ չի կազմում, կարող է ընդամենը տատանվել 1-2 տոկոսի միջակայքում։ Այսինքն`միջազգային շուկայում կտրուկ տատանումներ չեն արձանագրվում»,– ասաց Սարգսյանը։
Նրա դիտարկմամբ` դիզվառելիքի գնաճի օբյեկտիվ պատճառ կարող են լինել ներկրման խոչընդոտները, որոնց արդյունքում կարող է առաջանալ որոշակի դեֆիցիտ։ Եթե առաջարկը շուկայում նվազում է, իսկ պահանջարկը մնում է կայուն, ապա բնական է, որ կարող են լինել թանկացումներ։ Բացի դրանից, երբ իրականացվում է հարկային պալանավորում կամ ընդունվում է բյուջեի մասին օրենքը, դրանից հետո ՊԵԿ–ի վրա դրվում է հավաքագրման ժամանակացույց, թե որ ամսում որքան անհրաժեշտ գումարի քանակ կա, որն անպայման պետք է ապահովվի։
 
«Գների փոփոխությունն ունի երկու հիմնական շահառու` առաջինը, բնականաբար, այդ ոլորտում ընդգրկված և վառելիքի բիզնեսով զբաղվող ընկերություններն են, որոնց մոտ թանկացումն ապահովում է շահութաբերություն, իսկ երկրորդ շահառուն պետությունն է, քանի որ գների թանկացումն ուղիղ համեմատական է հարկերի ավելացման հետ, ինչն անմիջապես բերում է ավելացված արժեքի հարկի ավելի մեծ ծավալների հավաքագրման, իսկ տարեվերջում կբերի արդեն շահութահարկի տեսքով հարկերի զգալի հավաքագրման»,– նշեց մեր զրուցակիցը։
 
Անդրադառնալով այն հարցին, որ դեռևս փետրվարի 9-ին էկոնոմիկայի նախարար Քերոբյանը հայտարարել էր, թե հայ տնտեսվարողները դիզվառելիքի ներմուծման խնդրի առաջ են կանգնել ռուսական նավթամթերքի նկատմամբ արևմտյան սանկցիաների պատճառով, ու եթե անխափան մատակարարման խնդիրը չլուծվի, հայաստանյան շուկայում գներն ամենայն հավանականությամբ կբարձրանան, Սարգսյանն ընդգծեց, որ Քերոբյանն ընդհանրապես չի հասկանում, թե ինչպիսի մեսիջներ պետք է տա տնտեսավարողներին։
 
Փորձել են անօրինական եղանակով 122 տոննա վառելիք ներմուծել Հայաստան. ՊԵԿ–ը կանխել է
 
«Էկոնոմիկայի նախարարը նախևառաջ պետք է խնդրին լուծում տար։ Կարող էին, օրինակ, ականջալուր լինել փորձագիտական հանրույթի, բիզնես միջավայրի կանխատեսումներին ու գնահատականներին։ Կառավարության գործառույթն այդ կանխատեսումներին ադեկվատ արձագանքելն է և գնաճի դեմ պայքարում հրատապ միջոցներ կիրառելը։ Եթե դրա փոխարեն տնտեսվարողներին տալիս են միայն մեսիջներ, ապա դա շատ վատ է, որովհետև նույն հաջողությամբ արդեն իսկ պլանավորված հարկային հավաքագրումները չկատարելու համար այլ պատճառներ են հորինում»,– ասաց Սարգսյանը։
 
Նրա պնդմամբ` այդ մեսիջները նետում են շուկա, որպեսզի դիզվառելիքի գարնանային թանկացումը նախօրոք արդարացնելու հող նախապատրաստեն։
Անդրադառնալով վառելիքը Հայաստան տեղափոխելու այլընտրանքային տարբերակին, մասնավորապես՝ Իրանից ներկրման ծավալները մեծացնելու հարցին, տնտեսագետն ընդգծեց, որ կառավարությունը նախապես պետք է մշակեր շուկաների դիվերսիֆիկացման փաթեթ։
 
«Եթե կա մտավախություն ռուսական վառելիքը ներկրելու առնչությամբ, ապա անմիջապես պետք է Իրանի հետ բանակցությունները շարունակվեն։ Դրա համար անհրաժեշտ է հավելյալ աշխատանք կատարել ներկրումն արագ և անցնցում իրականացնելու համար, առավել ևս, որ հիմա գյուղատնտեսական աշխատանքների ակտիվ ժամանակահատվածն է մեկնարկում։ Ցավոք, կառավարությունն իրանական կողմի հետ պատշաճ չաշխատեց, և մենք հայտնվեցինք այս վիճակում»,– եզրակացրեց Սարգսյանը։
Նշենք, որ ՀՀ ՊԵԿ տվյալների համաձայն` ՌԴ–ից Հայաստան ներկրված նավթ–նավթամթերքի տարեկան ծավալը 2020թ–ին կազմել է 325 326, 2021-ին` 346 962, 2022-ի առաջին կիսամյակում` 180 582 տոննա։ Երկրորդ տեղում Իրանն է, որտեղից ներկրման ծավալները, սակայն, տարեցտարի նվազել են (2020թ–ին` 110 268 տ, 2021-ին` 77 140, 2022-ի առաջին կիսամյակում` 26 954տ)։
 
Հայաստանը վերջին տարիներին նավթամթերք է ներկրել նաև ԵՄ երկրներից, Եգիպտոսից, Հունաստանից ու այլ երկրներից, բայց անհամեմատ փոքր ծավալներով։
 
 
դիտվել է 11 անգամ
Լրահոս
Եթե Իսրայելը հարվածի Իրանի միջուկային օբյեկտներին, Թեհրանը հարվածին մեղսակից կհամարի ԱՄՆ-ին և իրավական պատասխանատվություն կկրի դրա համար. Արաղչի Ռուսաստանն ակտիվանում է Հարավային Կովկասի ուղղությամբ. «Փաստ» «Խղճի ազատության» քողի տակ կոպտագույն ձևերով անտեսվում ու ոտնահարվում են բարոյական արժեքները. «Փաստ» «Նիկոլ Փաշինյանը պատմական և քաղաքական նվեր է Ադրբեջանին և Թուրքիային». «Փաստ» «Հայաստանը բանակցությունների սեղանի շուրջ պետք է վերադարձնի ԼՂ հարցով միջնոդներին, Ռուսաստանը պատրաստ է երաշխավորի դեր ստանձնել». «Փաստ» Կոռուպցիայի դեմ պայքարի փոխարեն՝ օրինականացում. «Փաստ» Խառն են, շատ խառն են. «Փաստ» Փաշինյանի խաղաղության պլանը և եվրախոստումները, որոնք երբեք չեն իրականանա. «Փաստ» ԱՄՆ Կենտրոնական հետախուզական վարչության կենտրոնակայանի մոտ կրակոցներ են հնչել Ռուսաստանն իր ներկայիս տեսքով սպառնալիք է բոլորիս համար. Մերց Էրդողանն ասել է, որ մտադիր չէ կրկին առաջադրվել նախագահի պաշտոնում Ոսկեհատ գյուղում ապօրինի պահվող զենք-զինամթերք է հայտնաբերվել 110,000 դոլար. Bitcoin-ի գինը գերազանցել է պատմական առավելագույնը Պարտադիր զինծառայության անցնելու սահմանային նոր տարիք կսահմանվի Ֆլիկը երկարաձգել է պայմանագիրը «Բարսելոնա»-ի հետ. պաշտոնական Ոսկու գինը տրոյական ունցիայի դիմաց գերազանցել է 3300 դոլարը Հայաստանը «պետք» է հստակ դիրքորոշում արտահայտի` երբ և ինչ պայմաններում «արևմտյան ադրբեջանցիները» կկարողանան վերադառնալ իրենց «հայրենի հողերը». Ալիև «10 տարի անց «Full House»-ի երեկույթից հետո». Մենչը հրապարակում է արել Քաղաքացին «Արմավիր» ՔԿՀ բերված հեռուստացույցի մեջ թաքցրել էր բջջային հեռախոս և այլ արգելված իրեր Պակիստանում մահապարտը պայթեցրել է դպրոցական ավտոբուսը. զոհվել են երեխաներ Դա կլինի իմ որոշումը, ուրիշ ոչ մեկինը. Թրամփն արձագանքել է Զելենսկու՝ ՌԴ-ի դեմ պատժամիջոցներ կիրառելու պահանջներին Իսրայելը պատրաստվում է hարվածել Իրանի միջnւկային օբյեկտներին. CNN Իշխանությունների զիջողականության թեթևությունն ու ադրբեջանական պահանջների աճող ծանրությունը. «Փաստ» Իսկ գուցե ամենամեծ անարդարությունն այլ տեղ է պետք փնտրել. «Փաստ» Կրթությունը ոչ թե պիտի «մոդայիկ» լինի, այլ.... «Փաստ»
Ամենաընթերցվածները