«Իմ ուժի աղբյուրը Դավիթն է. տղաները գնացին, որ մեր հայ ժողովրդին մի քիչ վեհություն բերեն». Դավիթ Դավթյանն անմահացել է հոկտեմբերի 7-ին Ջրականում, տուն «վերադարձել» չորս ամիս անց
«Դավիթն աննկարագրելի աշխույժ, շարժուն, հետաքրքրասեր և փորձարկումներ անող երեխա էր: Կոտրված հեռախոսը հենց այնպես դեն չէր նետում, մինչև վերջին մասնիկը քանդում էր, ուսումնասիրում: Ավելի փոքր տարիքում նույնը խաղալիքների հետ էր տեղի ունենում՝ քանդում էր և կառուցվածքն ուսումնասիրում: Մանկուց իր համար կոնստրուկտորներ էի գնում, որ դրանցով զբաղվեր»,- մտովի որդու մանկության օրեր է տեղափոխվում տիկին Սիլվան:
Մայրիկի խոսքով, որդին դպրոցում լավ էր սովորում, լեզուների հանդեպ հետաքրքրությունը նկատելի էր, սակայն Դավիթն իր ողջ ուշադրությունը փոխանցել էր ջութակին: «Հայրը ջութակահար է, նա ևս ցանկություն հայտնեց ջութակահար լինել: Երբ փոքր էր, և հայրիկը նվագում էր, Դավիթը խնդրում էր թղթի վրա ջութակ նկարել, իսկ հետո թղթե ջութակով և աղեղով, հայրիկի կողքին կանգնած, նվագելու իմիտացիա էր անում: Աբովյան քաղաքում էինք ապրում, Դավիթն ընդունվեց երաժշտական դպրոց, մեկ տարի այնտեղ սովորեց, ուսուցիչներն իրեն շատ էին սիրում: Նա բացառիկ լսողություն ուներ: Երևան տեղափոխվելուց հետո ընդունվեց Չայկովսկու անվան երաժշտական դպրոց, քննության ժամանակ նրան միանգամից երրորդ դասարան էին ընդունել: Դա ինձ մտահոգեց, բայց ասել էին՝ այնքան լավ է նվագում, որ իմաստ չունի մեկ տարի կորցնել: Բայց երկրորդ դասարանում բավականին մեծ ծավալի նյութեր էին անցնում և, իմ կարծիքով, նրան մի փոքր դժվար էր ինտեգրվել մաքուր երրորդ դասարանին»,-նշում է զրուցակիցս:
Դավթի ապագան կարող էր ջութակը լինել, սակայն դեռահասության տարիքում նա «թողեց» գործիքը: «Բայց սիրում էր ջութակը և մինչև բանակ գնալն էլ լսում էր: Կան նաև մի քանի տեսանյութեր, որտեղ նա ջութակ է նվագում»: Եկավ մասնագիտական ընտրության պահը: «Դավիթը շատ էր սիրում տեխնիկան, երաժշտությունը և ճանապարհորդելը: Բուսաբանական այգու մոտ ենք բնակվում, այգու ամեն քար ու թուփն անգիր գիտեր, բոլոր սկյուռիկների ու ծիտիկների բնակվելու վայրերը, որ ծաղիկը երբ է ծաղկում և այլն: Երբ մասնագիտական ընտրության պահն էր, որոշեց ընդունվել Երևանի պետական համալսարանի Աշխարհագրության ֆակուլտետի «Տուրիզմ և սերվիս» բաժինը: Ինձ միշտ ասում էր՝ երբ բանակից վերադառնամ, ձեզ ամբողջ Հայաստանը ման եմ տալու, ամեն քար ու թուփ պետք է ճանաչենք, տնտղենք: Մեկ տարի նախապատրաստական բաժնում սովորեց: 2020 թվականն էր, կորոնավիրուսի տարին, կեսից դասերը հեռավար էին, անգամ ընդունելության քննությունը հեռավար հանձնեց: Թագավարակի պատճառով արգելքներ էին դրված, բայց չէի կարողանում իրեն տանը պահել, շատ շարժուն էր: Վախեր ունեի՝ Դավի՛թ ջան, շատ դուրս մի՛ արի, մի՛ շփվիր, բայց Դավիթն էներգիայի կծիկ էր»,-վերհիշում է մայրիկը:
Դավիթը բանակ է զորակոչվում 2020 թ. հուլիսի 29-ին, երդմնակալության արարողությունը սեպտեմբերի 15-ին էր: Ծառայությունն անցնում էր Վայքում: «Դավիթն ինձ հետ երբևէ չի խոսել հայրենասիրական իր զգացումներից: Հուլիսյան դեպքերից հետո անհանգստությունս շատ էր: Այդ օրերին անընդհատ իրեն գրկում էի՝ Դավի՛թ ջան, ընդունվել ես համալսարան, գուցե սովորես, ավարտես, հետո զորակոչվես ծառայության: «Մա՛մ, պետք է հիմա գնամ, պարտքս տամ հայրենիքիս, վերադառնամ ու իմ նախագծերին անցնեմ: Աշխարհին պիտի Հայաստանի ու Երևանի մասին պատմենք, որ նրանք բացահայտեն մեր երկիրը: Իրեն Մարկ Տրումանի «Աշխարհի 100 հրաշալիքները» գիրքն էի նվիրել, կարդում էր, գրառումներ կատարում, մի օր էլ բարկացած մոտեցավ՝ մա՛մ, այս ամբողջ գրքում Հայաստանի մասին ոչինչ գրված չէ: Պատճառաբանեցի, որ գուցե հեղինակը Հայաստանում չի եղել: Տղայիս արձագանքն էր՝ ամեն ինչ պետք է անեմ, որ էլ նման սխալ գրքեր չգրվեն, երբ աշխարհի լավագույն 100 վայրերը նշեն, դրանց մեջ Հայաստանն էլ լինի: Բանակ գնալուց առաջ դասղեկին, ընկերներին ասել էր՝ գնալու եմ, կռվելու եմ, եթե պետք լինի, կյանքս կտամ հայրենիքիս համար: Բոլոր այս դեպքերից հետո դասղեկն ու ընկերները պատմեցին»:
Դավիթը գուցե կանխազգացում է ունեցել հուլիսյան դեպքերից հետո: «Մի օր կանգնած էր տան երկու սենյակի բացվածքում, վերև նայեց՝ «մա՛մ, շատ մարդ է մեռնելու, ես բանակից չեմ գալու...»: Սարսափելի վախեցա ու գրկեցի իրեն, իսկ ինքը ծիծաղելով, թե՝ մա՛մ, կատակեցի, մի՛ անհանգստացիր: Բայց կարծում եմ, որ ինչ-որ բան է զգացել»: Ծառայության օրերին Դավիթը պարտադիր զանգահարում էր տուն: «Հարմարվեց Վայքում, սիրով ծառայում էր, շատ էր համակրում իր ուսումնական վաշտի հրամանատարին: Շատ ռացիոնալ մարդ եմ, երբևէ ինտուիցիայիս չեմ հետևել, բայց հետագայում հասկացա, որ ինչ-որ զգացողություն ունեցել եմ այդ օրերին: Երբ սկսվեց պատերազմը, կարծես մի խելագար վիճակի մեջ հայտնվեցի: Առաջին երկու օրը չէինք խոսում պատերազմի մասին, կենցաղային զրույցներ էինք ունենում: Սեպտեմբերի 29-ին եղբայրս կամավորագրվեց, երեկոյան Դավթի հետ զրույցում ասացի՝ Դա՛վ ջան, քեռին գնաց: «Մամ, գիտե՞ս, որ պատերազմ է», արձագանքս էր՝ «վայ, բալե՛ս, ես էլ մտածում եմ, թե դու չգիտես»»:
Հոկտեմբերի 5-ին Դավիթն Արցախում էր: «Այդ օրը զանգեց՝ մեզ բերել են երկրորդ գիծ: Բայց Ջրականում որևէ գիծ չկար, ամբողջ տարածքով պատերազմ էր: Հոկտեմբերի 5-ից 7-ը մարտեր են եղել, հոկտեմբերի 7-ին եղել է ճակատագրական պահը: Դավիթը և նրանց զորամասից ևս 26-27 հոգի չորս ամիս անհետ կորած էին: Առ այսօր էլ տղաներ կան, որ դեռ անհետ կորած են համարվում: Վերջին զանգը հոկտեմբերի 5-ին էր, հեռախոսահամարները, որոոնցով Դավիթն ինձ զանգել էր, չէին պատասխանում: Ուլնեցի կենտրոն էինք գնում, բայց մեր որդու անունը ցուցակներից որևէ մեկում չկար: Սա մեզ հույս էր տալիս: Հոկտեմբերի 31-ին իմացանք, որ Դավիթն անհետ կորած է: Այդ օրն իր ուսման վարձը պետք է վճարեի, քայլում էի դեպի համալսարան, ճանապարհին զանգում է Դավթի հրամանատարը, ասում՝ գերի չենք տվել, բոլոր վիրավորներին մեզ հետ բերել ենք, և փոխանցում է իր տեղակալի հեռախոսահամարը: Նա էլ ասաց՝ այդ տարածքը մե՛կ իրենք են վերցնում, մե՛կ մենք, չենք կարողանում գնալ և մարմինները վերցնել»: Ծնողները շարունակում են փնտրել որդուն:
«Երկու ցուցակ կար, մեկում գրված էր, որ Դավիթը զոհված է, մյուսում՝ անհետ կորած»: Բայց Դավիթը զոհվել էր: «Երբ Դավոս դեռ չէր գտնվել, ասում էի՝ պատրաստ եմ քեզ ամբողջ կյանքս սպասել, միայն թե գաս: Սարսափում էի այլ մտքից: Չորս ամիս մղձավանջների մեջ էի, որ իմ տղան վիրավոր է, հիվանդ է, տառապում է, իմ երազներում անընդհատ «մամ» էր կանչում: Իմ ուժի աղբյուրը Դավիթն է, իհարկե, նաև իմ աղջիկը։ Իսկական հերոսի քույրիկ է: Մեկ տարուց ավելի աշխատում էի ինքս ինձ վրա, որ իմ վիշտը դարձնեմ ուժի աղբյուր, որ Դավթի նկարին նայելիս ուժ ստանամ: Իհարկե, միշտ չէ, որ դա հաջողվում է: Երբ ինձ վատ եմ զգում, մոտենում եմ իր նկարին ու ասում՝ Դա՛վ ջան, ինձ ուժ տուր, և ստանում եմ այդ ուժն իրենից: Կարողացել էի ոտքի կանգնել, բայց նախորդ սեպտեմբերը շատ ծանր հարված եղավ, հրաշալի տղաներ կորցրեցինք, Դավիթի հրամանատարը՝ Նահապետ Մարգարյանը, ևս զոհվեց: Երբ Դավիթը կորած էր համարվում, Նահապետն ամբողջ ընթացքում զանգահարում էր մեզ, հուսադրում:
Երիտասարդ էր, բայց հայրական խնամքով էր վերաբերում իր զինվորներին: Մեկ այլ հարված էր Արցախի հետ տեղի ունեցածը: Այսպես էի մտածում՝ տղաներն իրենց կյանքը տվեցին, թող Արցախը լավ լինի, Արցախի հարցը լուծվի, ես էլ զգամ, որ այդ հարցում իմ տղան էլ իր ներդրումն ունի: Հիմա, երբ ամեն ինչ այսպես եղավ, մտածում եմ՝ տղաները գնացին, որ մեր հայ ժողովրդին մի քիչ վեհություն բերեն: Դավթի խոսքերն են՝ մամա՛, դու պիտի լինես վեհ: Բայց չենք հուսահատվում, հայ ժողովուրդը պետք է հառնի ցանկացած պարագայում»:
Հ. Գ. - Դավիթ Դավթյանը ՀՀ նախագահի հրամանագրով հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն» մեդալով: Հուղարկավորված է Եռաբլուրում:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
