«Այնպիսի տպավորություն է, որ Հայաստանում ինչ-որ սեկտա է գործում և մեզ տանում դեպի կործանում»
Օտարերկրյա տարբեր պաշտոնյաների կողմից հնչում են «ահազանգեր» Հայաստանի հարավի ուղղությամբ ադրբեջանական հնարավոր ներխուժման մասին: Որոշ հայտարարություններ հերքվում են, որոշները՝ ոչ: Մյուս կողմից՝ թշնամին պարբերաբար լուսանկարներ ու քարոզչական նյութեր է տարածում՝ Ալիևը Ստեփանակերտում Ադրբեջանի դրոշն է բարձրացնում, մեկ այլ տեղում Հայաստանի դրոշն ավազի ժամացույց է հիշեցնում, իբր ժամանակը սպառվում է և այլն: Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանն ասում է՝ հնարավոր է, որ սա հոգեբանական ճնշում է:
«Գուցե ճնշում են գործադրում, որ այս խումբը մինչև վերջ ամեն ինչ հանձնի, միջանցքն էլ հանձնի: Բայց կա նաև ռեալ հնարավորություն, որ կարող են ուժով բացել այդ միջանցքը, այդ հնարավորությունը ևս ունեն: Աշխարհի ուշադրությունը հիմա շեղված է դեպի Միջին Արևելք, Հյուսիսային Պաղեստին: Իրանի ուշադրությունը ևս շեղված է, Ռուսաստանն էլ Ուկրաինայում շատ ավելի լուրջ հարցեր է լուծում: Աշխարհը, ինչպես միշտ, մեզ անտեսում է: Եվ Ադրբեջանը նման հնարավորություն կունենա ուժով այս հարցը լուծելու: Ցավոք, ունենք մի կառավարություն, որը հինգ տարի ոչինչ չարեց՝ մեզ խոստանալով խաղաղության դարաշրջան, փոխանակ զբաղվեր մեր բանակով, մեր պաշտպանական զինատեսակներով, դիվանագիտությամբ, արդյունքում եկանք այս տոտալ ձախողմանը»,- ասում է Խաչիկյանը:
Իշխանությունն անընդմեջ խոսում է տարածքային ամբողջականության, անկախության և պետականության պահպանման մասին: Սա ենթադրում է, որ իրական վտանգ կա՞: «Այո, այդպիսի վտանգ կա: Կարող ենք կորցնել Հայաստանի հարավը՝ Սյունիքը, իսկ Հայաստանի մնացած մասը, եթե մեր բախտը բերի, մտնի այլ պետության, օրինակ՝ Ռուսաստանի կամ Թուրքիայի կազմի մեջ: Սա ռեալ վտանգ է: Այս խումբն ինչ ասում է, հաջորդ օրը ճիշտ հակառակն է լինում: Այնպիսի տպավորություն է, որ այս մարդիկ խոսելիս չեն հասկանում, թե ինչի մասին են խոսում: Մյուս կողմից՝ զարմանալի չէ, քանի որ որևէ պատրաստություն չունեն: Տարածքային ամբողջականությունն ապահովվում է՝ ունենալով ուժեղ պետություն՝ ուժեղ բանակ, տնտեսություն, տեխնոլոգիաներ, իհարկե, դաշնակիցներ: Այդ բոլոր ոլորտներում նրանք ամեն ինչ տապալեցին, չկարողացան որևէ բան անել: Անգամ տնտեսական աճը, որով այդքան հպարտանում են, մեծամասամբ բացատրվում է Ուկրաինայի պատերազմով և Հայաստան ռելոկանտների ժամանելով: Տպավորություն է, որ Հայաստանում ինչ-որ աղանդ է գործում, որտեղ մարդիկ ուղղակի կրկնում են իրենց սեկտայի ղեկավարի խոսքերը՝ առանց հասկանալու, թե ինչ են ասում: Սա տարօրինակ իրավիճակ է, որևէ ուրիշ երկրում նման բան չէի տեսել, չեմ կարծում, որ կտեսնենք»,-ընդգծում է նա:
Ստացվում է, որ ռազմական հնարավոր ագրեսիայի դեպքում միջազգային հանրությունը միայն զսպվածության ու ռազմական գործողությունները դադարեցնելու կո՞չ կանի: Մեր զրուցակիցն այս համատեքստում առաջարկում է նայել վերջին երեք տարվա փորձը: «2020 թ.-ին պատերազմ էր, ոչինչ չարվեց, միայն հայտարարություններ հնչեցին: Տեսանք անգամ էթնիկ զտում, նման բան չէր եղել մեր պատմության վերջին հարյուր տարվա ընթացքում: 120 հազար մարդ ենթարկվեց էթնիկ զտման, և աշխարհն անգամ պատժամիջոցներ չկիրառեց Ադրբեջանի դեմ: Դրանից ավելի վառ փաստարկ կամ ապացույց պե՞տք է: Տեսնում ենք, որ ամբողջ աշխարհն անտարբեր նայում է, թե ինչպես են հայերին շարունակում քարտեզից ջնջել: Բայց, իհարկե, աշխարհին մեղադրելուց առաջ պետք է ինքներս մեզ հարցնենք, թե ինչպե՞ս ենք սա հանդուրժում: Ինչպե՞ս է ստացվում, որ այս խումբը շարունակում է տանել մեզ դեպի նոր ողբերգություններ. ամեն օր նոր ողբերգություն է, և մենք սա հանդուրժում ենք, այնպիսի տպավորություն է, որ Հայաստանում ինչոր սեկտա է գործում և մեզ տանում դեպի կործանում»,-շեշտում է նա:
Ամիսներ շարունակ Հայաստանի իշխանությունները մեղադրում են Ռուսաստանի Դաշնությանը բոլոր հնարավոր մեղքերում: Մեղադրանքներ են հնչում պայմանագրային պարտավորությունները չկատարելու, ռուսական խաղաղապահ զորախմբի անգործության և այլնի մասով: Ռուսաստանը, նաև քննադատելով հայկական կողմի ինչ-որ քայլեր, տարբեր պաշտոնյաների շուրթերով շարունակում է պնդել, որ Հայաստանն իր ռազմավարական դաշնակիցն է: Ի վերջո, սա հայկական կողմի իրական դեմա՞րշն էր ուղղված Ռուսաստանին, թե՞ փոխադարձ մեղադրանքների հիմքում այլ բան է: Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտորն այս առումով մի քանի վարկած է առաջ քաշում:
«Սա կա՛մ լավ կազմակերպված թատրոն է, որտեղ այս խումբը սպասարկում է Ռուսաստանի շահերը՝ Ռուսաստանի համար ալիբի ստեղծելով, այնպիսի իրադրություն ստեղծելով, որ Ռուսաստանը ոչինչ չանի և արդարանա, այսինքն՝ արդարացում ենք ստեղծում նրանց համար, որ ոչինչ չանեն, կա՛մ սա ծայրահեղ անմեղսունակ և հոգեբանական լուրջ խնդիրներ, ինչ-որ բիպոլ յար շեղումներ ունեցող խումբ է, որը մի օր հայհոյում է Ռուսաստանին, ամեն ինչ անում, որ փլուզվեն մեր հարաբերությունները նրա հետ, մյուս օրն ասում, որ իրար հետ որևէ խնդիր չունեն: Իսկ Ռուսաստանի կողմից արվող հայտարարությունների հիմքում կարող է լինել հետևյալը՝ «միևնույնն է, Հայաստանը գնալու որևէ տեղ չունի, մենք ենք որոշելու, թե Հայաստանն ինչ է անելու, մենք տարածաշրջանից դուրս չենք գալու, Հայաստանից էլ դուրս չենք գալու»:
Այս երեքն էլ շատ վատ սցենարներ են, ևս մեկ ողբերգություն է, որը կատարվում է մեր շուրջը: Այս խումբն անպատրաստ է, անկիրթ, փորձ չունի, զբաղված է քաղաքացիների վրա թքելով և հղի կանանց սպանելով, ասելով, որ ժողովուրդը պետք է ասֆալտ ուտի և բորդյուրներ լիզի, և դա՝ այն բանից հետո, երբ իրենց հռչակել էին թավշյա կառավարություն և ժողովրդին սուտ խոստումներ տալով եկան իշխանության: Սա ամենօրյա ողբերգություն է, մարդկանց մեծ մասը այլևս որևէ հույս չունի, և շատերը մտածում են Հայաստանից արտագաղթելու մասին»,-նշում է նա:
Բրյուսելում ԵՄ-Հայաստան-Ադրբեջան եռակողմ հնարավոր հանդիպման մասին է խոսում ԵՄ խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը: Մեր զրուցակիցը շեշտում է՝ ամոթալի է, որ մինչև հիմա եվրոբյուրոկրատները չեն ընդունում, որ տեղի է ունեցել էթնիկ զտում, Ադրբեջանի նկատմամբ որևէ սանկցիա չեն կիրառում, բոլոր պատժամիջոցներն ուղղված են Ռուսաստանին: «Եվս մեկ անգամ տեսնում ենք իրենց երեսպաշտ, կրկնակի ստանդարտների վրա հիմնված արտաքին քաղաքականությունը: Նրանք աշխատում էին այս ղեկավարության հետ, որ Արցախը հանձնվի և բնակչությունը տեղահանվի: Սա նրանց պլանն է, իհարկե, Միշելը պետք է գոհ լինի, որ այս աղանդին հաջողվեց մեր ժողովրդին համոզել, որ պետք է հանձնել մեր հայրենիքի և մեր ժողովրդի մի մասը:
Սա իրենց գիծն է, նրանք տարիներ շարունակ տասնյակ միլիոնավոր դոլարներ են ծախսել Հայաստանում մեզ համոզելու համար, որ հարցն այսպես պետք է լուծվի: Հաջորդ քայլով գուցե համոզեն, որ ինչ-որ միջանցք տրամադրվի Թուրքիային, դրանից հետո Ադրբեջանը և Թուրքիան իրենց բնակչությանը կբերեն Զանգեզուր, դրանից հետո այնտեղ կմտնի թուրք-ադրբեջանական բանակը: Եվրոբյուրոկրատները մեկ անգամ ևս ինչ-որ հայտարարություններ կանեն, կդատապարտեն, բայց ոչինչ չեն անի, պատժամիջոցներ չեն կիրառի, մեզ ռեալ օգնություն ցույց չեն տա, ինչպես միշտ»,- եզրափակում է Արթուր Խաչիկյանը:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
