«Կեղծիքի, ստախոսության, մանիպուլյացիաների, հանրությունից իրադարձությունների իրական պատկերը թաքցնելու միջոցով գործը հասցրել են այստեղ». «Փաստ»
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Ադրբեջանի նախագահի հերթական հայտարարությունները հօդս են ցնդեցնում Նիկոլ Փաշինյանի «Խաղաղության խաչմերուկ» ծրագիրը: Ալիևը հայտարարում է, որ իր երկրի սահմանները չի բացի, եթե չստանա «Զանգեզուրի միջանցքը»: Քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանն ասում է՝ Հայաստանի գործող իշխանությունները, որոնք նվաստացված և նսեմացված են Ադրբեջանի կողմից, այդ ամենը տարածում են հայ ժողովրդի և Հայաստանի Հանրապետության վրա:
«Այս իրավիճակից ելքը մեկն էր՝ 2020 թ. նոյեմբերի 9-ի խայտառակ կապիտուլ յացիայից հետո պարտված իշխանությունը պետք է հրաժարական տար: Բայց Հայաստանում տեղի ունեցավ մի բան, որն աննախադեպ էր համաշխարհային պատմության մեջ: Հայաստանի գործող իշխանությունները ոչ միայն պահպանեցին իշխանությունը, այլ նաև պատերազմից ամիսներ անց վերարտադրվեցին: Ադրբեջանի բռնապետը դրանից հետո, մշտապես անդրադառնալով այս թեմային, նշում է, որ այդպիսով հայ ժողովուրդն ինքն է ընդունել, որ պարտվել է, ոչ թե Նիկոլն է պարտվել, այլ հայ ժողովուրդը, և այդ պարտությունը պետք է ամբողջությամբ «վայելի»: Հիմա այդ «վայելելու» պահն է: Երեք տարուց ավելի է անցել նոյեմբերի 9-ի խայտառակ կապիտուլ յացիոն ակտից հետո, և Հայաստանի գործող իշխանությունները կեղծիքի, ստախոսության, մանիպուլ յացիաների, հանրությունից իրադարձությունների իրական պատկերը թաքցնելու միջոցով գործը հասցրել են այստեղ: Եթե որևիցե մեկը մեր երկրում մտածում կամ երազում է, որ Հայաստանի հետ թուրք-ադրբեջանական տանդեմը մեզ չնվաստացնող և չնսեմացնող պայմանագիր է ստորագրելու, կա՛մ չարաչար սխալվում է, կա՛մ տգետ է: Ամենակարևորը՝ թուրք-ադրբեջանական տանդեմը երբեք թույլ չի տա, որ Հայաստանի Հանրապետությունը դառնա խաչմերուկ, ինչպես կեղծիքներով և մանիպուլ յացիաներով հանրությանը խաբում է Նիկոլ Փաշինյանը, և երբեք թույլ չի տա, որ Հայաստանը լինի բարեկեցիկ երկիր»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է քաղաքագետը:
Հավելում է՝ գործող իշխանությունները «խաղաղության խաչմերուկ», «խաղաղության օրակարգ» և նման տարբեր «ծրագրեր» են առաջ քաշում և հանրությանը մատուցում, թե իբր շուտով այդ ամենը տեղի կունենա, մինչդեռ դա կեղծիք է: «Մեր զրույցների ժամանակ էլ նշել եմ, որ Ադրբեջանը երբեք իր զորքերը դուրս չի բերի 2020 թ. նոյեմբերի 9-ից հետո չորս անգամ Հայաստանի վրա հարձակվելու արդյունքում գրաված տարածքներից: Օրերս Ադրբեջանի բռնապետը շատ պարզ նշեց, որ երբեք զորքերը դուրս չի բերի: Ավելին՝ նաև հասկացրեց, որ չի բացառում՝ Ադրբեջանը էլ ավելի կծավալվի, օրինակ՝ Ջերմուկի ուղղությամբ: Խորհրդային Հայաստանի տարիներին Ջերմուկը հայ-ադրբեջանական սահմանից հեռու է եղել 10 կմ, հիմա թուրքերը մոտավորապես 1,5-2 կիլոմետր հեռավորության վրա են և ամբողջությամբ վերահսկում են ջերմուկցիների կյանքը: Երբ ուզեն, կհարվածեն, երբ ուզեն, կգրավեն: Հայաստանի գործող իշխանությունները 2018 թ.ին բերվել են իշխանության համապատասխան ուժերի կողմից, որոնց գլխավոր նպատակը Ռուսաստանին այստեղից դուրս շպրտելն է, և 2022-2023 թթ. հասան իրենց բաղձալի ցանկությանը:
Այն, ինչ տեղի չունեցավ 2020 թ. 44-օրյա պատերազմի արդյունքում, այսինքն՝ Արցախն ամբողջությամբ չհանձնվեց Ադրբեջանին և դրանում չմեղադրվեց Ռուսաստանն իր բոլոր հետևանքներով (բոլորս գիտենք, որ կա Արցախյան հարց, կա ռուսական ներկայություն Հայաստանում, չկա Արցախյան հարց, այդ ներկայությունը դառնում է անիմաստ և անպիտան), Նիկոլն այդ ծրագիրն իրագործեց Շառլ Միշելի և եվրոպական որոշ տերությունների՝ հատկապես Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի և Գերմանիայի ակտիվ մասնակցությամբ, որոնցից երկուսը՝ Մեծ Բրիտանիան և Գերմանիան, բացահայտ պրոադրբեջանական դիրքորոշում ունեցող պետություններ են:
Շառլ Միշելի անմիջական քավորությամբ 2022 թ. հոկտեմբերի 6-ին ստորագրվեց Պրահայի խայտառակ համաձայնագիրը, որով Արցախը ճանաչվեց Ադրբեջանի մաս, իսկ 2023 թ.-ին էլ Գրանադայում տեղի ունեցավ հանդիպում, որի ժամանակ Փաշինյանն, առանց Ալիևի մասնակցության, նրա հետ խաղաղության պայմանագիր էր կնքում: Համոզված եմ՝ Միշելը և եվրոպական պետությունները Նիկոլին համոզել էին՝ դու ստորագրի՛ր, Արցախն առանց հայերի ամբողջ փաթեթով հանձնի՛ր Ադրբեջանին, մենք կպայմանավորվենք Բաքվի հետ, ամեն ինչ լավ կլինի: Քցեցին, խաբեցին»,-նշում է մեր զրուցակիցը:
Ընդգծում է՝ Բաքուն այժմ շատ հմուտ դիվանագիտություն է տանում, եվրոպացիների ձեռամբ ստացավ այն, ինչ ուզում էր Արցախի պարագայում: «Հայաստանը շարունակում է քողարկված հակառուսական քաղաքականությունը, Պետերբուրգ գնալուց հետո հո չի փոխվել Նիկոլի կամ իր շրջապատի հռետորաբանությունը Ռուսաստանի նկատմամբ: Տեսնելով, որ Հայաստանը մեն-մենակ է մնացել, և որ Արևմուտքը բացարձակ նպատակ չունի Հայաստանին աջակցելու, Ադրբեջանն էլ ավելի մեծ պահանջներ է ներկայացնում: Ադրբեջանի նախագահն ասում է՝ մեր սահմանները Հայաստանի հետ չենք բացի, եթե «Զանգեզուրի միջանցքը» չտրամադրվի: Ուշադիր եղեք բառապաշարին: Իրենցը սահման է, ինչը նշանակում է, որ, օրինակ՝ Հայաստանից Ռուսաստան գնացող բեռները և մարդիկ Ադրբեջանի տարածքով անցնելիս պետք է համապատասխան վերահսկողություն անցնեն, իսկ, օրինակ՝ Հայաստանի տարածքով անցնող ենթակառուցվածքներից օգտվող ադրբեջանցիները պետք է էքստերիտորիալ կարգավիճակից օգտվեն և ստուգումներ չանցնեն: Սա նշանակում է, որ Հայաստանը կորցնում է վերահսկողությունը իր տարածքով անցնող ենթակառուցվածքների նկատմամբ:
Այս պահի դրությամբ Ադրբեջանը փորձում է իր մինիմալ ծրագիրն իրագործել, դա Սյունիքի հարավով անցնող Մեղրիի երկաթուղին է և համապատասխան ավտոմոբիլային ճանապարհը: Հիմա Ադրբեջանն արագ տեմպերով կառուցում է Գանձակ-Քարվաճառ-Սիսիան ճանապարհը և ապագայում Սիսիանից փորձելու է ելք հաստատել դեպի Նախիջևան. սա ավտոմոբիլային ավելի կարճ ճանապարհն է: Այսպես կոչված «Զանգեզուրյան միջանցքը» միայն Մեղրիով անցնող երկաթուղին և ավտոմոբիլային ճանապարհը չի լինելու, իրենք միջանցք ասելով՝ նկատի ունեն գրեթե ամբողջ Սյունիքի մարզը: Պլան Բ-ն կամ մաքսիմումն այն է, որ այդ տարածքն ամբողջությամբ դուրս գա Հայաստանի վերահսկողության տակից»,-ասում է քաղաքագետը:
Համբարյանն ընդգծում է՝ «Զանգեզուրյան միջանցքի» մասին առաջին հայտարարությունները վերջին երկու օրում հնչեցին ոչ թե Բաքվից, այլ Անկարայից: «Թուրքիայի տրանսպորտի նախարարն ասաց, որ միջանցքը պետք է գործարկվի մինչև 2028 թվականը: Դրանից հետո Ադրբեջանի նախագահն ակտիվացավ: Այդ միջանցքը բացարձակ Ադրբեջանին պետք չէ: Բացահայտ կեղծիք և սուտ է, որ նախիջևանցիները Ադրբեջանի հետ կապվելու խնդիրներ ունեն: Տարածաշրջանի քարտեզը և լոգիստիկ հանգույցներն իմացող մարդը շատ լավ գիտի, որ Նախիջևանը Թուրքիայի և Իրանի միջոցով ավտոմոբիլային, երկաթուղային և օդային կապ ունի Ադրբեջանի հետ: Էլ չեմ ասում, որ 44-օրյա պատերազմից հետո հայաստանյան հակահայ իշխանությունները թույլ են տվել, որ Հայաստանի օդային տարածքը ևս օգտագործվի Բաքու-Նախիջևան օրական 15-20 օդային չվերթ իրականացնելու համար: Տարածաշրջանի պատմությունը և Թուրքիայի ներկայիս քաղաքականությունն իմացողը գիտի, որ «Զանգեզուրյան միջանցքը» շատ անհրաժեշտ է Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին, այն իրականացնում է նեոպանօսմանական և նեոպանթուրանական ծրագիր, այն է՝ Թուրքիան պետք է անմիջական կապ հաստատի Ադրբեջանի հետ, որի միջոցով էլ ելք ունենա միջինասիական մահմեդական թուրքալեզու և թուրքախոս ժողովուրդների և հանրապետությունների վրա: Այստեղից էլ ծավալվի դեպի Չինաստանի հյուսիս-արևմուտք և Ռուսաստան: Սա է Էրդողանի ծրագիրը, որի միակ խանգարողը Հայաստանի Հանրապետությունն է»,-հավելում է նա:
Ըստ քաղաքագետի, Ադրբեջանի նախագահը ոչ միայն պարզ ասաց, որ զորքերը դուրս չի բերելու գրաված տարածքներից, այլ ամեն ինչ անելու է, որ Նիկոլը «վերադարձնի», այսպես կոչված, ութ գյուղերը: «Ամենասարսափելին այն է, որ Նիկոլը, հանրության մեծ մասի քաղաքականապես անգրագետ, անհայրենիք և ստամոքսով մտածելու հանգամանքը պրոֆեսիոնալ օգտագործելով, կախիչների, ցնցուղների էժանագին, հիստերիկ, ցինիկ գեղցուն վայել շոուներ կազմակերպելով, հանրության ուշադրությունը շեղում է և բացարձակ չի արձագանքում Ալիևի ոչ մի բառի: Ավելին, օրինակ՝ ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Խանդանյան Սարգիս անունով երիտքայլիստը հայտարարեց, թե չի բացառվում, որ Նախիջևանից Ադրբեջան և հակառակ ուղղությամբ գնացող մարդկանց և ապրանքների նկատմամբ ավելի մեղմ վերաբերմունք դրսևորվի: Իրենք, կարծես, Հայաստանի հանրությանը փորձում են կեղծիքների միջոցով լղոզված համոզել, որ միջանցք լինելու է: Եթե որևէ ադրբեջանցի, Հայաստանի տարածքով անցնելով, չի անցնելու մաքսային վերահսկողություն, ադրբեջանական կամ այլ երկրներից դեպի Ադրբեջան և Թուրքիա տարվող բեռները չեն վերահսկվելու Հայաստանի կողմից, դա նշանակում է, որ Հայաստանը կորցնում է վերահսկողությունը իր տարածքների նկատմամբ:
Բաքվի բռնապետը շատ պարզ նշեց, որ ոչ միայն Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը չի ճանաչելու, ոչ միայն սահմանազատում և սահմանագծում չի իրականացնելու Հայաստանի հետ, ինչը նշանակում է, որ երբ ցանկանա, կհարձակվի, ինչ ուզենա, կստանա Հայաստանից, այլ նաև հասկացրեց, որ վերցնելու է, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը», և Հայաստանը երբեք չի դառնալու խաչմերուկ: Ո՞վ է Նիկոլին համոզել, որ ադրբեջանցիները ցանկանում են մեզ հետ լավ ապրել: 2023 թ. դեկտեմբերին Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Ջեյհուն Բայրամովը շատ պարզ հասկացրեց, որ «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրումը չի նշանակում, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հաստատվում են նորմալ հարաբերություններ: Ադրբեջանի բռնապետն իր ամանորյա ուղերձում մի քանի անգամ հայ ժողովրդին անվանեց «դուշման», իսկ Հայաստանը՝ թշնամական երկիր: Այն դեպքում, երբ Նիկոլ անհողը ամեն քայլափոխի խոսում է խաղաղության մասին»,-շեշտում է մեր զրուցակիցը:
Շեշտում է՝ սա բերելու է աղետալի հետևանքների: «Նիկոլի խաղաղության օրակարգն էլ, խաչմերուկն էլ տապալված են: Կա՛մ դավաճանը, դիտավորյալ սեփական ժողովրդին խաբելով, կարող է խաղաղության խաչմերուկների մասին հայտարարություններ տարածել, կա՛մ տարրական տգետը: Պատմություն չիմացող, աշխարհաքաղաքականությունից չհասկացող տգետը կարող է ասել, որ թուրք-ադրբեջանական տանդեմը երբևէ թույլ է տալու, որ հայերը բարեկեցիկ ապրեն և վայելեն իրենց խաղաղությունը: Եթե Նիկոլ Փաշինյանը ստորագրի ինչ-որ համաձայնագիր, որը ներկայացնելու է հանրությանը որպես խաղաղության պայմանագիր, ուրեմն, թող բոլորն իմանան. եթե 2019 թ. օգոստոսին դիտավորյալ գնալով Արցախ, Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում ճղճղաց «Արցախը Հայաստան է և վերջ», շատ լավ հասկանալով, որ ամբողջությամբ քանդում է 1992 թ.-ից ի վեր ձևավորված բանակցային գործընթացը Մինսկի խմբի շրջանակներում և ապագայում լեգիտիմացնում է Ադրբեջանի ագրեսիան Արցախի նկատմամբ, հիմա «խաղաղության պայմանագիր» ստորագրելով՝ պատերազմ է բերելու բոլորիս տները, մահ և ողբերգություն է բերելու Հայաստանի յուրաքանչյուր քաղաքացու տուն:
Արցախում հնչեցրած իր հայտարարությամբ պատերազմը բերեց Արցախի ամեն մի բնակչի տուն, իսկ հիմա այս պայմանագրով թուրքին բերելու է բոլորիս տները: Իսկ թուրքի գլխավոր նպատակը մեկն է՝ Հայաստանը պետք է կա՛մ ամբողջությամբ լինի թուրք-ադրբեջանական տանդեմի կողմից վերահսկվող իբր թե անկախ, բայց իրականում բանանային ինչ-որ երկիր, որտեղ իշխանությունը կլինի այդ տանդեմի վերահսկողության տակ գտնվող, օրինակ՝ Նիկոլի նման ինչ-որ մեկը, կա՛մ Հայաստանը, ինչպես իրենք են երազում, պետք է հռչակվի Արևմտյան Ադրբեջան՝ իր բոլոր հետևանքներով»,-եզրափակում է Գագիկ Համբարյանը:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
