«Արտաքին քաղաքական ասպարեզում Հայաստանը հայտնվել է «անտերի» կարգավիճակում». «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ընդգծում է՝ այս ամենը կոնստրուկտիվ համադրելու փոխարեն ստացել ենք աշխարհաքաղաքական և տարածաշրջանային կենտրոնների մրցակցության ասպարեզ Հայաստանում: «Բազմիցս ասվել է, որ Հայաստանը գնացել է սիրիացման ճանապարհով, իսկ հայ-ադրբեջանական, հայթուրքական հարաբերությունների արդյունքում Հայաստանն, ըստ էության, արդեն իսկ երկրի կիպրոսացման տարբերակի առջև է: Կիպրոսում կան հունական և թուրքական մասեր, հիմա Հայաստանը կանգնած է այդ վտանգի առջև: Այսօրվա Հայաստանի սուվերեն տարածքում կարող է լինել, ասենք, ադրբեջանական Հայաստան և նոմինալ Հայաստան: Քաղաքականությունը, որը վարել է Հայաստանի իշխանությունը, ոչ թե համադրել և մոտեցրել է աշխարհաքաղաքական ուժերի շահերը, այլ աշխարհաքաղաքական բոլոր ուժային կենտրոններից Հայաստանը հեռացել է: Օրինակ՝ կորցնելով Ռուսաստանին որպես ռազմավարական դաշնակից, այդպես էլ չի կարողացել գետնի վրա ռազմավարական գործընկերություն ունենալ Միացյալ Նահանգների, ԵՄ-ի, Չինաստանի հետ: Իրանի հետ հարաբերությունները ծայրահեղ ցածր մակարդակի վրա են: Արտաքին քաղաքական ասպարեզում Հայաստանը հայտնվել է «անտերի» կարգավիճակում:

ԱՄՆ-ի նախորդ վարչակազմ ինչ-որ չափով գոնե հետաքրքրված էր տարածաշրջանով, մասնավորաբար՝ Հայաստանով: Այն իրեն դիրքավորել էր որպես հակառուսականության ֆորպոստ: Այդ առումով Հայաստանին որպես բութ գործիք փորձում էին օգտագործել թե՛ Միացյալ Նահանգները, թե՛ Եվրոպական միությունը: Նիկոլ Փաշինյանը խաղալու ինչ-որ տեղ ուներ արտաքին քաղաքական ասպարեզում: Թրամփի վարչակազմի գալուց հետո պատկերը կտրուկ փոխվեց, այն իր արտաքին քաղաքական և ամենակարևորը՝ աշխարհընկալման և գաղափարախոսության առումով կտրուկ տարբերվում է նախորդ գլոբալիստական վարչախմբից: Ավելի պահպանողական է, իր համար կարևոր է Միացյալ Նահանգների շահը»,նշում է մեր զրուցակիցը:

Տարատեսակ քննարկումների կենտրոնում հայտնվեց Փաշինյանի այցը Վաշինգտոն: Ըստ Հակոբյանի, այդ այցով նա նպատակ ուներ հասկանալու՝ ԱՄՆ-ի նոր վարչախումբն ի՞նչ հետաքրքրություններ ունի մեր տարածաշրջանում և, մասնավորաբար, Հայաստանի հետ կապված: «Իսկ ամենակարևորը՝ ինչպե՞ս է վերաբերվում գլոբալիստական ուժերին սպասարկող Փաշինյանին և նրա խմբակին: Այցն ուներ ավելի շատ հետախուզական, ինչոր բան հասկանալու, նոր հենարաններ որոնելու խնդիր: Տեսանք հանդիպումների մակարդակը և ԱՄՆ իշխանությունների կողմից թե՛ անձնական, թե՛ միջպետական վերաբերմունքը Նիկոլ Փաշինյանի և այսօրվա Հայաստանի հանդեպ: Հասկանալի էր, որ նրա այցը «հում» էր, չնախապատրաստված: Վաշինգտոն մեկնելու պատրվակը Միջազգային կրոնական ազատության գագաթաժողովին մասնակցելն էր, բայց իրեն նույնիսկ սեղանին մոտ չեն թողել: Կամ ԱՄՆ փոխնախագահ Ջեյմս Վենսի հետ հանդիպումը, որն արձանագրվել է միայն մեկ լուսանկարով: Տեսագրություն չկար ընդհանրապես: Նման բան չի լինում: Ցանկացած բարձր մակարդակի հանդիպում ունի պրոտոկոլ: Նման բազմաթիվ հանդիպումներ տեսել ենք նախորդ բոլոր իշխանությունների օրոք:

Ամենաինտրիգային հարցն էր, թե, ի վերջո, ո՞վ է այդ լուսանկարի հեղինակը: Միջանցքո՞վ էր մեկն անցնում, նրան խնդրեցին լուսանկարել, թե՞ Վենսի քարտուղարուհին էր նկարողը, գուցե Մակո՞ւնցը, եթե, իհարկե, ներկա է եղել, թե՞ այլ երկրի ներկայացուցիչ, որը միջնորդել է, որ գոնե այդ նկարը լինի: Այդ հանդիպումը որևէ տեղ արձանագրված չէ՝ Սպիտակ տան հաղորդագրություններում, Վենսի անձնական էջերում, միջազգային մամուլի էջերում որևէ հիշատակում այդ հանդիպման մասին չկա: Այդ նկարն ունի միայն Նիկոլ Փաշինյանը և երևի այն մարդը, որը հեռախոսով նկարել էր Փաշինյանին և Վենսին»,-հավելում է նա:

Քաղտեխնոլոգը շեշտում է՝ ակնհայտ է, որ ընթացքում էլ են փորձել ինչ-որ բարձր մակարդակի, բովանդակալից հանդիպում կազմակերպել, բայց չի ստացվել: «Նիկոլ Փաշինյանի մեսիջներն այն աստիճանի անհետաքրքիր են եղել, որ դա չի ազդել ԱՄՆ-ի բարձրաստիճան և որոշում ընդունող անձանց տրամադրությունների վրա, և նրան չեն արժանացրել պետական լուրջ ուշադրության: Այցը ձախողված էր, դրանով փորձում էր տրամադրություններ ստուգել և հասկանալ՝ ռազմավարական գործընկերության մասին ստորագրված կանոնադրությունը կյանքի կոչվելո՞ւ է: Այդ փաստաթուղթը ստորագրվեց նախորդ վարչախմբի գնալուց հինգ պակաս, այն ժամանակ հայտարարվեց, որ մոտակա ժամանակաշրջանում պատվիրակություն է գալու Հայաստան: Այդ կանոնադրությունն իբր պետք է միս ու արյուն ստանար: Բայց անցել է մոտ մեկ ամիս, որևէ մեկն այստեղ չի եկել, այդ թուղթը հիմա գուցե Սպիտակ տան կամ Պետդեպարտամենտի պահակի սեղանի դարակում է: Իմպլեմենտացիայի տեսակետից, կարծես թե, օրակարգային չէ ԱՄՆ-ի համար: Այսպիսով՝ նա Ռուսաստանում այլևս տեր, գարանտներ չունի ոչ միայն Հայաստանի անվտանգության, այլև իր և իր ընտանիքի անձնական անվտանգության երաշխիքների առումով: ԱՄՆ-ի այսօրվա վարչակազմն այս պահի դրությամբ որևէ հետաքրքրություն չունի Նիկոլ Փաշինյանի հետ ծանոթանալու և զրուցելու տեսանկյունից: Ի՞նչ արեց Փաշինյանը: ԱՄՆ-ից վերադարձավ Երևան, չստացված շոու կազմակերպեց, 7 համարի ավտոբուսն է նստում, 11 համարից իջնում, ու մեկ էլ հանկարծ մեկնեց Ֆրանսիա: Սա նախապես հայտարարված այց չէր: Ուզում էր հասկանալ, թե ԵՄ-ի հետ ի՞նչ հեռանկար ունի, որովհետև ԵՄ-ն էլ է փոխվել Թրամփի գալով: Ռուս-ուկրաինական պատերազմի հետևանքով ԵՄ-ն թուլացել է որպես աշխարհաքաղաքական բևեռ՝ հայտնվելով ամենահետին պլանում: ԵՄ բազային երկրները ծանր տնտեսական և քաղաքական ճգնաժամերի մեջ են: Փաշինյանը մեկնեց Ֆրանսիա՝ հասկանալու, թե ինչ-որ մեկն իրեն տեր լինելո՞ւ է: Ընդ որում՝ իրեն հետաքրքրում է՝ նրանք իրական միջնորդ կհանդիսանա՞ն, որպեսզի Թուրքիան և անձամբ Էրդողանը դառնա նրա «գարանտը»: Մյուս կողմից տեսնում է, որ Էրդողանն էլ իրեն մոտ չի թողնում, ակնարկում է՝ երբ Ադրբեջանի հետ հարցերդ կլուծես, այն ժամանակ կգամ, կնիքը կդնեմ: Դրա համար նա ամենուր միջնորդ է փնտրում Էրդողանի հետ հարաբերություններն էական ու արդյունավետ դարձնելու համար: Փաշինյանը մեկնեց Ֆրանսիա այն բանից հետո, երբ Մակրոնը զրուցել էր Էրդողանի հետ, քննարկել էին Մերձավոր Արևելքի հարցերը: Վստահ եմ, որ զրույց է եղել նաև Կովկասի մասով»,-ասում է Հակոբյանը:

Նրա դիտարկմամբ՝ Փաշինյանի բոլոր այցերի իմաստն աշխարհաքաղաքական սեփական «անտերության» հարցը լուծելն է. «Իր համար դա ունի կենսական նշանակություն: 2018 թվականին իշխանության է եկել, իսկ 2021 թվականին պահվել է աշխարհաքաղաքական կոնսենսուսի արդյունքում: Աշխարհաքաղաքական առումով նա դեռ բոլորին պետք էր: Հիմա՝ ԱՄՆ-ում փոփոխություններից հետո, ռուսամերիկյան ավելի կառուցողական հարաբերությունների ֆոնին և ԵՄ-ի ծայրահեղ թուլության և ԱՄՆ-ի հետ պրոբլեմների պարագայում, այդ մասով կասկածներ ունի: Թե՛ Ռուսաստանը, թե՛ ԵՄ-ն նախընտրում են իր հետ խոսել ուրիշների միջոցով»:

Մեր զրուցակիցը նշում է՝ հիմա մեր երկրի ներսում մի իրավիճակ է ստեղծվել, երբ Նիկոլ Փաշինյանի ընդդիմադիրը ոչ թե ընդդիմությունը և նույնիսկ ժողովուրդն են, այլ երկրի վիճակն ու երկրի շուրջ սպասվող ծանր հեռանկարները: «Երկրի ներսում ինքը բավականին թույլ վիճակում է: Ամեն օր ինչոր շոուներով է զբաղված՝ գրառումներ սոցիալական ցանցերում, հարցազրույցներ, ասուլիս և այսպես շարունակ: Փորձում է ամեն կերպ լցնել եթերը և առաջիկա խորհրդարանական ընտրություններից առաջ կոտրել մթնոլորտը: Հասկանում է՝ ռեյտինգներն էլ են ցույց տալիս, որ երկրում կուտակվել է հսկայական նեգատիվ էներգիա, և նման իրավիճակում հասարակությունն, իբր պասիվություն դրսևորելով, առաջին իսկ ընձեռված հնարավորության դեպքում դժգոհության քվե կտա իշխանությանը: Շատ լավ հասկանում է, որ տարբեր շերտերի ընդդիմության ձայները բավարար չեն, որ այն հաղթի, բայց իր ձայներն էլ թույլ չեն տալու, որ նա հաղթի: Հարցումների համաձայն, եթե վաղը լինեն ընտրություններ, ապա կստանանք հատվածային խորհրդարան, որտեղ որևէ մեկն ինքնուրույն չի ունենալու պարզ մեծամասնություն: Կոալիցիայի ձևավորման խնդիր է առաջանում, այդ պարագայում Նիկոլ Փաշինյանը շատ քիչ պոտենցիալ դաշնակից կարող է ունենալ: Նիկոլ Փաշինյանի այսօրվա հանրային ակտիվությունն ինձ հիշեցնում է սպամ, երբ էլեկտրոնային փոստիդ անընդհատ նույն տեղից նամակներ ես ստանում, չես բացում այն, էլեկտրոնային հասցեդ այդ նամակներն ուղարկում է սպամ թղթապանակի մեջ: Հիմա իր ելույթները, հարցազրույցները սպամային էֆեկտ ունեն: Ուղիղ եթերների դիտելիությունը նվազել է տասնյակ անգամներով: Իր գործոնն այլևս ի վիճակի չէ երկրում տրամադրություն փոխել»,-եզրափակում է Վիգեն Հակոբյանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում