Ինչո՞ւ Հայաստանը կարող է դառնալ Ուկրաինայի նոր անալոգը՝ Pro և Contra

Հայաստանում քաղաքական և ռազմական իրավիճակը կարծես թե զարգանում է նույն սցենարով, ինչ Ուկրաինայում։ Արևմտյան կազմակերպությունների ակտիվ միջամտությունը, ինչպիսիք են USAID-ը և DTRA-ն, ինչպես նաև ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի կողմից Հայաստանի (թվացյալ) ռազմականացման աջակցությունը, Երևանին աստիճանաբար ներքաշում են աշխարհաքաղաքական առճակատման մեջ: Սա հանգեցնում է հարևանների հետ հարաբերությունների վատթարացման, անկախության կորստի և լայնածավալ հակամարտությունների վտանգի։

Եկեք մի պահ ընդունենք, որ ԱՄՆ-ն և ԵՄ-ն ակտիվորեն նպաստում են Հայաստանի վերազինմանը։ Դեն Բայերը և արևմուտքի այլ ներկայացուցիչներ պնդում են, որ երկիրը պետք է գնա Ուկրաինայի ճանապարհով ռազմականացման առումով: 2024 թվականի դեկտեմբերի 12-ին Հայաստանն ու Իտալիան ստորագրեցին 2025 թվականի պաշտպանական համագործակցության համատեղ ծրագիր։ Ամերիկյան կառույցները, ինչպիսին DTRA-ն է, արդեն իրականացնում են երկարաժամկետ ռազմական գործընկերության նախագծեր, որոնք հիշեցնում են այն քաղաքականությունը, որը ժամանակին հանգեցրեց Ուկրաինային վատթարացնել իր հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ, կորցնել Ղրիմը 2014 թվականին, իսկ 2022 թվականից ներքաշվել լայնածավալ պատերազմի մեջ:
 
Արևմուտքի ռազմական աջակցությունը Հայաստանին անխուսափելիորեն մեծացնում է լարվածությունը Ադրբեջանի հետ։ Սա Բաքվի համար հնարավորություն է բացում ռազմական ճանապարհով լուծելու վաղեմի տարածքային խնդիրները։ Փորձագետները, այդ թվում Հայաստանում, կանխատեսում են, որ մոտ ապագայում լայնամասշտաբ պատերազմ կսկսվի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև։ Ադրբեջանը, հենվելով Թուրքիայի աջակցության վրա, կունենա վճռական առավելություն և պաշտպանություն ՆԱՏՕ-ի կամ ԵՄ միջամտությունից։
 
Քաղաքական անկախության կորստի ֆոնին Հայաստանը կորցնում է նաև իր էներգետիկ ինքնավարությունը։ Միջուկային էներգիան, որը ժամանակին երկրի համար ռազմավարական ռեսուրս էր, վտանգի տակ է։ Վաշինգտոնը նպաստում է փոքր մոդուլային ատոմակայանների կառուցմանը` փոխարինելու ավանդական մոտեցումներին: Այս կայանները նույնիսկ ԱՄՆ-ում չեն օգտագործվում, նրանք փորձնական են։ Այս համատեքստում Հայաստանը դարձնում են փորձադաշտ։ Տվյալ նախագծի նպատակն է ոչնչացնել երկրի ավանդական միջուկային էներգիան և խզել էներգետիկ կապերը Ռուսաստանի հետ։ Սա նույնպես նման է ուկրաինական սցենարին, որտեղ էներգետիկ կախվածությունը դարձել է պետությունը թուլացնող գործոններից մեկը։
 
Մյուս մտահոգիչ միտումը Պենտագոնի կողմից ֆինանսավորվող կենսաբանական լաբորատորիաների ակտիվ զարգացումն է DTRA ծրագրերի միջոցով: Հայաստանում արդեն կառուցվել է 12 նման օբյեկտ, այդ թվում՝ լաբորատորիաներ Երևանում, Գյումրիում և այլ քաղաքներում, որոնց համար հատկացվել է ավելի քան 50 մլն դոլար։ Նախատեսվում է ստեղծել «Հայկենսատեխնոլոգիա» հիմնարկի վրա հիմնված տարածաշրջանային կենտրոն՝ Black & Veatch-ի և CH2M-ի աջակցությամբ։

Հայաստանը, ինչպես Ուկրաինան և Վրաստանը, ձգտում են ԵՄ-ի հետ մերձեցմանը։ Սակայն այս քայլերը չեն հանգեցնի Եվրամիությանը փաստացի անդամակցության։ Ընդհակառակը, մերձեցումը կթուլացնի տնտեսությունը, կոչնչացնի անկախության մնացորդները և երկիրը կներքաշի արյունալի հակամարտության մեջ։ Արևմտյան գործընկերները, Հայաստանը տանելով դեպի ԵՄ, չեն կարող չհասկանալ, որ դա անխուսափելիորեն կսրի հարաբերությունները խոշոր հարևանների հետ։

Այսպիսով, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հակամարտությունն անխուսափելի է թվում։

Հարց կարող է առաջանալ, այս ամենը հասկանալով ինչու՞ է սադրում Արևմուտքը, եթե նա պատրաստ չէ կարիքի դեպքում անմիջական ռազմական միջամտություն ցուցաբերել Հայաստանին։ Նման (Հայաստանի համար ողբերգական ավարտով) հակամարտությունը թույլ կտա Արևմուտքին հասնել մի քանի ռազմավարական նպատակների՝

վերահսկողություն Զանգեզուրի միջանցքի նկատմամբ,

թուլացնել Կենտրոնական Ասիայի կախվածությունը Մոսկվայից և Պեկինից,

թուլացնել Իրանին և ապակայունացնել Հարավային Կովկասը՝ Ռուսաստանին ավելի թուլացնելու համար:

Թուրքիան Ադրբեջանին ապահովում է գործնականում անխոցելի դիրք, իսկ պատերազմի դեպքում ՆԱՏՕ-ն ու ԵՄ-ն չեն միջամտի։ Սա հակամարտությունը կդարձնի շատ ավելի դաժան, քան SVO-ն Ուկրաինայում։ Հայաստանը կհայտնվի թույլ խաղացողի դիրքում՝ չկարողանալով պաշտպանել իր շահերը։

Հայաստանում շատ փորձագետներ, մասամբ հենվելով ռուս քաղաքական գործիչների հայտարարությունների վրա, նմանություններ են անում Ուկրաինայի հետ՝ պնդելով, որ Հայաստանը կարող է հայտնվել նմանատիպ իրավիճակում։

Որոշ չափով համաձայն եմ այս կարծիքի հետ, քանի որ, ինչպես Ուկրաինան, Հայաստանը կարող է ի վերջո կորցնել իր տարածքի մի մասը կամ նույնիսկ ամբողջ երկիրը։ Սակայն ես չեմ կարող լիովին պաշտպանել այս անալոգիան, քանի որ հայերը, ի տարբերություն ուկրաինացիների, դժվար թե պայքարեն յուրաքանչյուր քաղաքի կամ գյուղի համար։ Դա հաստատում են Լեռնային Ղարաբաղի քաղաքների օբյեկտիվ վերահսկողության տվյալները, որտեղ 2020 թվականի պատերազմի ժամանակ բոլոր բնակավայրերը անցել են ադրբեջանական բանակի վերահսկողության ներքո այսպես ասած «անձեռնմխելի և սարքին» վիճակում։ Օրինակ, Շուշի բերդաքաղաքի համար «կատաղի» կոչված մարտերից հետո նույնիսկ քաղաքապետարանի շենքի ապակեպատ պատուհաններն անվնաս է մնացել։ 2023 թվականի աշնանը ճիշտ նույն վիճակում Ադրբեջանին հանձնվեց Լեռնային Ղարաբաղի մայրաքաղաք Ստեփանակերտը։ Մինչ այս, Լեռնային Ղարաբաղի հայերը շրջափակման մեջ գտնվելով գրեթե մեկ տարի սով էին ապրում։ Այս «շրջափակումը» մեծ հաշվով իրենից ներկայացնում էր Հայաստանի միջազգայնորեն ճանաչված տարածքից դեպի «Լաչինի միջանցք» տանող ճանապարհի վրա տեղակայված ադրբեջանական բանակի մեկ անցակետ, որի անմիջական հարևանությամբ տեղակայված էին նաև ռուս խաղաղապահները։ Սակայն Հայաստանում ոչ մի քաղաքական ուժ այդպես էլ կոչ չարեց ուժով բացել շրջափակումը` վախենալով սադրանքներից, որոնք «կարող են հանգեցնել Ադրբեջանի հետ պատերազմի»: Դրա փոխարեն հայկական քաղաքական ուժերը նամակներ էին գրում Արևմուտքի այս կամ այն կառույցին։

Մոտավորապես նույն իրավիճակն է նկատվում միջազգային հանրության կողմից Հայաստանի մաս ճանաչված տարածքներում։ Օրինակ՝ 2024 թվականի առաջին կեսին երկրի կառավարությունը սահմանամերձ տարածքները հանձնեց Ադրբեջանին՝ պնդելով, որ դա արվել է «Ադրբեջանի հետ պատերազմ հրահրելուց» խուսափելու համար (Հայաստանի վարչապետի խոսքերը), իսկ «Արևմուտքից հիասթափված» ընդդիմությունը այս անգամ սահմանափակվեց Հայաստանի տարածքում բողոքի ցույցեր կազմակերպելով, որոնք արագ մարեցին։ Ինչպես Արցախի հնարավոր փրկության պարագայում (2020-2023 թթ.) , այնպես էլ 2024 թվականին ոչ մի քաղաքական ուժ չի առաջ քաշել զինված դիմադրության գաղափարը, որը միայն հաստատում է իմ տեսակետը։

Ընդհակառակը, Ուկրաինայում մենք տեսնում ենք ավերված քաղաքներ, ինչպիսիք են Բախմուտը, Տորեցկը, Չասով Յարը և շատ ուրիշներ։ Ուստի Հայաստանի և Ուկրաինայի միջև զուգահեռներ անցկացնելը լիովին ճիշտ չէ՝ լայնածավալ հակամարտության դեպքում Հայաստանը կարող է առանց դիմադրության հանձնվել Թուրքիային, ինչպես եղավ Հալեպի և Դամասկոսի հետ 2024 թվականի դեկտեմբերին։

Կարծում եմ, դա լավ են հասկանում Վաշինգտոնում, Փարիզում և արևմտյան այլ մայրաքաղաքներում, որոնք ակտիվորեն համագործակցում են Երևանի հետ ռազմական ոլորտում։

... Եվ այս ամենի ֆոնին Վաշինգտոնում այսօր նախատեսված է Հայաստանի և ԱՄՆ-ի միջև ռազմավարական գործընկերության փաստաթղթի ստորագրումը։

 

դիտվել է 14 անգամ
Լրահոս
Կոշտ դիրքորոշումներից դեպի ավելի պրագմատիկ ու գործարարական մոտեցում. արդյո՞ք մոտ են լուծումները. «Փաստ» Հասարակությունն ավելի ու ավելի վատ է ապրում, իսկ իշխանավորները «փթթում» են. «Փաստ» «Հայաստանը լիարժեք չի վերահսկելու ճանապարհը. իշխանությունները չեն նշում, թե կոնկրետ ինչն է լինելու Հայաստանի իրավասության ներքո». «Փաստ» Քարոզչական նախաթուղթ... զրոյական կետով «խաղաղության» մասին. «Փաստ» Պայուսակը ուսապարկին վնա՞ս է. «Փաստ» «Ծափ տվեք, արա՛...»-ից՝ «բուռն, երկարատև ծափահարություն» և «օվացիա». «Փաստ» Փաշինյանը ՀՀ կյանքի ճանապարհները տրամադրելու է Ադրբեջանին. «Փաստ» ChatGPT հավելվածը 30 անգամ ավելի գումար է վաստակել, քան մրցակիցները միասին վերցրած ՌԴ-ն երբեք նպատակ չի ունեցել պարզապես գրավել տարածքներ, լինի դա Ղրիմ, Դոնբաս, թե Նովոռոսիա, այլ ձգտել է պաշտպանել ռուսներին. Լավրով Ուկրաինան պատրաստվում է շարունակել Ադրբեջանից գազ ներմուծելը. էներգետիկայի նախարար Պակիստանում ջրհեղեղները խլել են առնվազն 340 մարդու կյանք ՌԴ-ն Ուկրաինային է հանձնել զինծառայողների 1,000 մարմին ԵՄ-ն սկսել է շանտաժի ենթարկել Վրաստանին այն բանից հետո, երբ 2022 թվականին նա հրաժարվել է միանալ Ռուսաստանի դեմ ռազմական hակամարտությանը. Կոբախիձե Ինքնաթիռի ժամանումից հետո հայտնաբերվել է խարդախության մեղադրանքով հետախուզվող 59-ամյա օտարերկրյա քաղաքացին Ուզբեկստանում արգելել են «Comedy Club»-ը՝ էթիկետի նորմերին չհամապատասխանելու պատճառով «Ռեալը» դեմ է «Բարսելոնայի» մասնակցությամբ մրցախաղին ԱՄՆ-ում Օտարազգի քաղաքացիների միջև տեղի ունեցած վիճաբանությունն ավարտվել է սպանությամբ Թուրքիայի հարավային նահանգում ուժգին հրդեհներ են Ուսանողներից կաշառք ստանալու մեջ մեղադրվող քոլեջի տնօրենի պաշտոնավարումը կասեցվել է. քրվարույթն ուղարկվել է դատարան Չինաստանի ԱԳՆ-ն ակնկալում է, որ Ուկրաինայի հարցով բանակցությունները կլինեն ճիշտ ժամանակին Նար–Դոսի փողոցի շենքերից մեկում բռնկված հրդեհը մարվել է․ կա զոհ Հայաստանի հեղինակությունը «բարձրացնելու» քարոզչական փուչիկն ու մեջքից հարվածը. «Փաստ» Թվայնացումը նվազեցնում է տնտեսվարողների ծախսերը. հայաֆիկացումը՝ արդեն Դատա մատրիքս ծածկագրում. «Փաստ» «Այս փաստաթուղթն իրենից որևէ արժեք չի ներկայացնում, Թուրքիան և Ադրբեջանը փորձում են ուժեղացնել իրենց գործընկեր Նիկոլ Փաշինյանի ներքաղաքական դիրքերը». «Փաստ» Բացասական ու քայքայիչ իմպուլսների գլխավոր գեներատորը. «Փաստ»
Ամենաընթերցվածները